Op pad met de polderwachter
Deze week in onze blogreeks over bijzondere herfstwandelingen aandacht voor de Vechtstreek. Wil je dit polderlandschap een keer op een heel andere manier beleven? Ga dan mee met polderwachter Marcel Blekendaal. Hij is beeldend kunstenaar en organiseert unieke wandelingen door het gebied. “Via verhalen laat ik mensen op een andere manier naar de Vechtstreek kijken.”
Boswachter zonder bos
Een boswachter zonder bos, maar met weilanden: dat is de polderwachter. “Vroeger waren polderwachters mannen die de dijken controleerden, maar dat beroep bestaat allang niet meer”, vertelt Marcel. “Nu draag ik deze naam met trots.” De polderwachter geeft gastoptredens door het hele land, maar houdt kantoor op het historische Fort Maarsseveen, onderdeel van de Hollandse Waterlinie. “Vanuit hier trek ik met groepen wandelaars de Vechtstreek in.”
Wandelend kunstwerk
Hoe is de polderwachter ontstaan? “Zo’n 20 jaar geleden werd natuurgebied De Venen in het Groene Hart heringericht. Er kwamen nieuwe wandelroutes en er werd nieuwe natuur aangeplant. Mij en andere kunstenaars werd gevraagd kunstwerken te maken op basis van betekenisvolle plekken. Maar ik vond alles dat ik tegenkwam betekenisvol. Daarom bedacht ik de polderwachter, een wandelend kunstwerk. Zo kon ik via verhalen een heel landschap verbeelden.”
Constant in beweging
Marcel verplaatste de wandelingen naar de Vechtstreek, waar hij naast woont. “Een machtig interessant gebied”, vindt hij. “Het lijkt of het er altijd al is geweest, maar niks is minder waar. Als je goed kijkt en de verhalen achter de omgeving kent, kom je erachter dat het landschap constant in beweging is. Hoe het landschap is gemaakt, wat we er nu mee doen en hoe het er over 100 jaar uitziet zijn allemaal onderdeel van de verhalen die ik vertel.”
Marcel heeft het bewust over een landschap en niet over natuur. “Natuur bestaat niet in Nederland. Als je de Van Dale erop naslaat betekent natuur alles dat nog niet door mensenhanden is veranderd. Maar in Nederland is elk plekje gemaakt of aangepast. Dat geldt ook voor de Vechtstreek. Denk aan de Loosdrechtse Plassen: ze lijken natuurlijk, maar zijn ontstaan door turfwinning. Het open karakter van dit gebeid is ook niet natuurlijk. Als onderdeel van de Hollandse Waterlinie mocht het niet bebouwd worden, zodat het onder water gezet kon worden om ons te verdedigen tegen de vijand. Nu mag dit nog steeds niet, want het is UNESCO-werelderfgoed.”
Anders kijken
Tijdens zijn wandelingen zet Marcel mensen aan tot beter kijken naar hun omgeving. “Sommige sloten zijn 1000 jaar oud, maar als je dat niet weet, loop je er straal langs. Er zou eigenlijk een bordje ‘monument’ bij moeten staan.”
De polderwachter kreeg onlangs van een wandelaar te horen dat die de activistische toon van zijn verhalen zo interessant vond. “Ik zet mensen graag aan het denken over hoe we met onze omgeving omgaan. Zo stel ik soms de vraag: ‘Stel je ziet een koe in de sloot liggen. Oude koeien haal je – spreekwoordelijk - natuurlijk niet uit de sloot. Maar hoe bepaal je of het een oude of een jonge koe is? Wanneer waarschuw je de boer?’ Mijn antwoord is dan: het is sowieso een jonge koe, want koeien worden niet ouder dan 6 jaar. Dan zijn ze leeggemolken of liggen ze op je bord.”
De wind door je haar
Heeft Marcel nog tips voor wandelaars? “De forten zijn prachtig. Alles in dit landschap is plat, dus het uitzicht vanaf de zo’n 12 meter hoge forten is heel weids. Daarnaast heeft de Vechtstreek op relatief korte afstand van elkaar veel verschillende landschapstypen. In een halve middag fietsen kun je ze allemaal zien. Je komt langs plassen, dan weer langs buitenplaatsen, dan de polder in en bij Tienhoven vind je nieuwe natuur waar je veel bijzondere vogels kunt spotten. Maar mijn beste tip is: wandel of fiets door dit gebied, met de wind door je haren en verdwaal. Zo leer je dit prachtige gebied het beste kennen.”